کرکس مصری به دلیل هوش و برتری خود، در طول تاریخ مورد تحسین و پرستش قرار گرفته است. اما این روزها به دلیل مسمومیت، برق‌گرفتگی و شکار غیرقانونی، جمعیت این پرنده که نماد تاریخی مصر باستان است، به شدت کاهش یافته و اکنون در معرض خطر قرار دارد. آیا می‌توانیم قبل از اینکه خیلی دیر شود آن را حفاظت کنیم؟
Egyptianvulture BSPB © Iordan Hristov
در ماه سپتامبر، کرکسهای مصری، چه نابالغ و چه بالغ، قلمروهای لانه‌سازی خود را در شمال ترک می‌کنند و سفر طولانی و خطرناکشان را به سرزمین‌های زمستان‌گذرانی خود در آفریقا آغاز می‌کنند. مهاجرت آنها بیشتر در گروه‌های کوچک و معمولاً برفراز خشکی(با اجتناب از پرواز روی دریا‌های آزاد) انجام می‌شود. به عنوان مثال، آنها بر فراز ترکیه پرواز می‌کنند، سپس از سواحل شرقی دریای مدیترانه عبور می‌کنند و وارد آفریقا میشوند. این پرندگان در طول مسیر مهاجرت در مناطق دارای مواد غذایی مانند محل‌های دفن زباله و محل پسماند‌های غذایی، به تعداد زیاد دیده میشوند.
این مهاجرت پاییزه طولانی کرکسهای مصری در آفریقا به پایان می‌رسد و ماه‌های سخت زمستان را در آن‌جا بسربرده و در بهار برای سفر طولانی بازگشت آماده میشوند. یکی از مهم‌ترین مکان‌های زمستان‌گذرانی، جنوب صحرای" ساهارا" است که شب را در گروه‌هایی بر روی صخره‌ها و در مکان‌هایی با مواد غذایی فراوان، مانند محل‌های دفن زباله و کشتارگاه‌ها بسر میبرند.
کرکس مصری شبه جزیره بالکان، زمستان را در چاد، اتیوپی، سودان، نیجر و نیجریه سپری می‌کند. کرکسهای نوجوان سال اول زندگی خود را در آفریقا می‌گذرانند و در سن 2 - 3 سالگی به محل تولدشان باز می‌گردند. با وجود طی مسافت‌های طولانی مهاجرت، کرکسهای مصری تقریبا نیمی از زندگی خود را در مناطق زاداوری و پرورش خود سپری می‌کنند.
کرکسهای مصری برای خوردن تخم شترمرغ‌ها راه‌حلی پیدا کرده‌اند. آنها یک سنگ را برداشته بر روی پوسته سخت تخم شترمرغ می‌کوبند و در صورت لزوم این کار را چندین بار تکرار می‌کنند تا پوسته تخم شکسته و بتوانند از آن تغذیه کنند. البته این تنها استفاده از ابزار توسط این گونه نیست و از شاخه‌های کوچک نیز برای جمع کردن تکه‌های پشم و استفاده از آن در لانه‌ی خود استفاده می‌کنند.جالب اینکه هرچند طبیعتگردان انگلیسی این کار را برای اولین بار در آفریقا مشاده کرده و بسیار حیرت زده شدند، اما این رفتار برای مردم آفریقا که بارها چنین فعالیتی را دیده بودند امری بسیار عادی بود.
درمصر باستان کرکس مصری یک گونه مقدس بوده و به عنوان الهه (goddess Isis) و نماد خانواده سلطنتی بوده است که توسط قانون نیز حمایت شده و به به آن مرغ فرعون نیز می‌گفتند و در نقاشی‌های آن زمان نیز وجود داشته است. شاید اگر انسان مدرن امروزی هم برای این گونه به همان مقدار احترام قائل بود اکنون این پرنده وضعیت بهتری داشت.
کرکسهای مصری حدود 5000کیلومتر را از محل زادآوری خود در اروپا تا محل زمستان‌گذرانی در آفریقا طی می‌کند و طی کردن این مسیر خطراتی مثل مسمومیت با سموم و مواد شیمیایی، برق‌گرفتگی، هدف گلوله شکارچی‌ها قرار گرفتن را افزایش می‌دهد. بدتر آنکه جمعیت این پرنده در اروپا طی 40 سال گذشته 50 درصد کاهش یافته است، و باز خبر بدتر آنکه در سرتاسر جهان، از هر 7 جوجه فقط یکی به بلوغ می‌رسد. حال درنظر بگیرید برای گونه ای که طول عمری حدود30 سال دارد، کشته شدن یک پرنده چه تاثیر زیادی بر جمعیت آینده آن خواهد داشت.
اما در بالکان آزار و اذیت مستقیم برای این پرنده یک معضل بزرگ است و پرندگانی که در اثر مسمومیت یا برق‌گرفتگی می‌میرند، می‌توانند به عنوان تاکسیدرمی در بازار سیاه فروخته شوند. در 30 سال گذشته جمعیت آنها بیش از 80 درصد در این منطقه کاهش یافته است و اکنون فقط 70 جفت باقی مانده‌اند. اما یک تهدید غیرمعمول نیز وجود دارد. تخم‌ها و جوجه‌ها مستقیم از لانه به سرقت رفته و فروخته میشوند و یا در اسارت پرورش می دهند تا در باغ وحش‌ها یا مراکز خصوصی حیوانات نگهداری شوند.
Egyptian vulture, BSPB credit: Svetoslav Spasov
مسمومیت یک تهدید جدی برای کرکسها در سراسر جهان است.کشاورزان ممکن است از طعمه‌های مسموم برای از بین بردن شکارچیانی مانند کفتار و گرگ استفاده کنند، و کرکسها قربانیان ناخواسته آنها میشوند. بسیاری از کرکسها توسط داروی دامپزشکی دیکلوفناک، که به عنوان مسکن در دامداری استفاده و همراه لاشه مورد تغذیه کرکسها قرار میگیرد، کشته میشوند.
منبع: www.flightforsurvival.org
خانه 
مشاهدات 
خبرنامه 
بازگشت