نام گونه:
نام انگلیسی: Cinereous vulture
نام علمی: Aegypius monachus
نام فارسی: دال (کرکس) سیاه
خصوصیات ظاهری
اندازه(طول بدن): ۹۸ تا ۱۱۰ سانتی متر
وزن: ۷ تا ۵/۱۲ کیلوگرم
طول بال: ۲۵۰ تا ۲۹۵ سانتی متر
طول عمر: حداکثر ۳۷ سال در اسارت
رده‌بندی:
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordate
Class: Aves
Order: Accipitriformes
Family: Accipitridae
Genus: Aegypius Savigny, 1809
Species: Aegypius monachus
دالی درشت جثه با منقار بزرگ و ضخیم، بالهای بسیار بلند و پهن و دم به نسبت كوتاه و تا حدی مثلثی شكل است. نر و ماده همشكل (ماده اندكی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ بدن یكدست قهوه ای تیره دارد، به جز شاهپرهای پرواز كه اندكی خاكستری تر هستند. سر و گردن بدون پر با پوستی خاكستری رنگ با ته رنگ آبی و صورتی است و در اطراف گردنش شنل قهوه ای كمرنگ دارد. پرندۀ نابالغ بسیار شبیه بالغها است ولی سر، شنل اطرف گردن و بدن سیاهتر دیده می شود.
Photos by: Reza Aliasl
رده حفاظتی
تعداد افراد بالغ در جهان ۱۵۰۰۰ تا ۲۱۰۰۰ تخمین زده شده و جمعیت آن در حال کاهش است. جزو پرندگان نزدیک به تهدید(near threatened) است،و در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت شده قرار داشته و دارای ارزش حفاظتی است.
زیستگاه - عادات و رفتار
جنگل ها، بوته‌ها و چمنزارها در مناطق کوهستانی و تپه‌ها زیستگاه این گونه است، و به خصوص در زیستگاه‌های خشک نیمه باز مانند علفزارهای مرتفع دیده می شود و غلبا مناطق دور از مزاحمت انسانی را ترجیح می دهند.
تغذیه
به طور عمده از لاشه‌های متوسط تا بزرگ جثه تغذیه می‌كند ولی گاهی جانوران مریض و تنها، کوچک جثه و یا آن‌هایی که به کندی حرکت می‌کنند را شكار می‌كند. در اطراف لاشه‌های بزرگ یا محل های تغذیه، گروه‌های کوچکی تشکیل می دهند. چنین گروه‌هایی به ندرت می توانند شامل 12 تا 20 کرکس باشند و در برخی گزارش های قدیمی آن حداکثر 30 یا 40 است.
لانه‌سازی – تولید مثل
کرکس سیاه بر روی درختان و گاه بر روی صخره ها لانه می سازد. مانند اکثر کرکسهای دیگر تک همسر هستند و لانه ها چندین سال مورد استفاده قرار می گیرند.
یک تخم بیضی کوتاه، به رنگ سفید یا مایل به نخودی با لك‌هایی به رنگ بلوطی قرمز، قهوه‌ای یا ارغوانی و به ابعاد 90 × 69.7 میلی‌متر می‌گذارند. جوجه‌ها بعد از 50 تا 55 روز ازتخم بیرون می‌آیند که در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده دركف آشیانه تغذیه می‌شوند. در حدود 100 روزگی قادر به پرواز می‌شوند و آشیانه را ترك می‌كنند، ولی همچنان تا حدود 40 روز بعد در حواشی آشیانه باقی می‌مانند، و تا 6 ماهگی به والدین خود وابسته‌اند.
عمدتا به صورت انفرادی یا جفت دیده میشود. کرکس سیاه ، زیستگاه‌های کوهستانی را برای جفت‌گیری ترجیح می‌دهند، اما می‌توان آن‌ها را در جنگل‌های انبوه ، زمین‌های باز و مناطق نیمه‌بیابانی هم یافت.
لانه‌سازی معمولاً در نزدیکی محدوده دارمرز در کوهسنان‌ها رخ می‌دهد. معمولا هر سال آشیانه سال قبلش را بازسازی و استفاده می‌كند. جوجه‌آوری از اواسط بهمن تا اوایل فروردین است. و آشیانه توده‌های حجیم از چوب‌های بزرگ با پوششی از شاخه‌های برگدار وپوست درختان است كه روی درختان بزرگ و منفرد و یا در لبه پرتگاه‌ها بنا میشود.
پراکنش جهانی
کرکس سیاه از جنوب و شرق اروپا، خاورمیانه (ایران ، افغانستان) ، آسیای میانه و مغولستان و جنوب چین دیده می شود. در خاورمیانه در کشورهای ایران و یمن زادآوری دارد.
پراکنش در ایران
گفته میشود به صورت نسبتا کمیاب مقیم سراسر کشور است اما بررسی های رادیو تله متری نشان از حضور زمستانه (مهاجر زمستانه) حداقل بخشی از جمعیت حاضر دارد.
جهت کمک به حفاظت از این گونه، لطفا مشاهدات خود را ثبت کنید ثبت مشاهدات
منابع
http://birdlife.org
https://www.hbw.com/
https://www.peregrinefund.org/
http://www.globalraptors.org
https://enacademic.com
Cramp, S., & Simmons, K. E. L. (1980): Handbook of the birds of the Western Palaearctic.
خانه 
مشاهدات 
خبرنامه 
بازگشت